قطرهٔ عرق از کمرم سر خورد. یک ساعتی دنبالش بودم و حالا آن‌جا گوشهٔ دیوار بود. دمپایی را بالا بردم. تکان خورد. هول شدم و دمپایی را باشتاب کوبیدم. نتوانستم ضربهٔ دقیقی بزنم. افتاد و یکی از پاهایش کنده شد. هنوز زنده بود. خواستم دوباره بزنمش که دیدم می‌لرزد. دقیق‌تر نگریستم. انگار داشت درد می‌کشید. سوسک درد را حس می‌کند؟ این سوالی بود که اعصابم را به هم ریخت.
وقتی عبارت «چگونه سوسک» را جست‌و‌جو کنیم با جملات نفرت‌آمیزی مواجه می‌شویم. بله سوسک موجود چندشی‌ست که وقتی در خانه‌مان دیدیم باید با کفشی چیزی دخلش را بیاوریم. با این همه بد نیست نگاه دقیق‌تری به موجودی که معمولا می‌کشیم بیندازیم.
چرا با دیدن سوسک وحشت می‌کنیم؟
سرنوشت یک کودک، کار مادرش است.
ناپلئون بناپارت
مادر به فرزندش غذا می‌دهد. دوستش دارد و از او مراقبت می‌کند. اغلب بچه‌ها مادران‌شان را خدایان خویش می‌پندارند. وقتی بچهٔ ۴-۵ ساله صدای جیغ مادرش را می‌شنود یا وحشت او را می‌بیند با خود می‌اندیشد:«چیزی خدای مرا به وحشت انداخته، آن چیز حتما باید موجود ترسناکی باشد.» کودک وقتی می‌بیند عامل این ترس سوسکی کوچک است بیشتر مطمئن می‌شود. چرا که با اندازهٔ چند سانتی‌متری‌اش توانسته مادرش را مشوش کند. پس می‌شود گفت خیلی از ترس‌های این چنینی‌مان به خاطر رفتار والدین به وجود می‌آید.
با این همه جالب است بدانید همه چیز فقط به والدین بستگی ندارد. سوسک می‌تواند با سرعت حرکت کند. اجداد ما همیشه نیاز داشتند از شکارچیان گرسنه سریع‌تر باشند. به همین خاطر هر چیزی که بتواند سریع‌تر از ما عکس‌العمل نشان بدهد یا حرکت کند، واکنش ترس را در ما تحریک می‌کند.
جان‌داری به نام سوسک
با این همه سوسک هم مثل انسان است. می‌خوابد. حس می‌کند. تمایلاتی دارد و بیشتر از همه، سوسک دوست ندارد کشته شود. می‌گویند قبل از این که قاتلی بهت آسیب بزند از خودت برایش بگو. از روزمره‌ات، از خانواده‌ات و با این حرف‌ها قاتل زنده بودن تو را به خوبی درک می‌کند. به همین ترتیب با احتمال کمتری آسیب می‌بینی. بین خودت و یک بسته گوشت تفاوت ایجاد کن. شاید من هم به همین خاطر سعی دارم به جای سوسک حرف بزنم.
خواب سوسک
سوسک یک مدل روبات بی‌وجدان نیست که از صبح کوک شود و تا شب آدم را به هراس بیندازد. سوسک هم برای مدتی می‌خوابد. شاید حتی رویا هم می‌بیند. سوسک‌ها تا چهار ساعت بعد از تاریکی بیداراند. بعد خسته می‌شوند و بی‌حرکت می‌مانند. این بی‌تحرکی را می‌توانیم خواب آن‌ها در نظر بگیریم.
ذائقهٔ غذایی سوسک
جالب است بدانید هر سوسکی ذائقهٔ غذایی خاص خودش را دارد. با این همه سوسک‌ها به طور کلی زیاد در غذا خوردن سخت‌گیر نیستند و تقریبا می‌توانند هر چیزی بخورند. همین موضوع یکی از دلایلی‌ست که سبب شده سوسک‌ها بتوانند از دوران انقراض جمعی موجودات جان سالم به در ببرد. بله قدمت سوسک خیلی بیشتر از ما است. حتی تصور می‌شود سوسک بتواند بعد از بمباران هسته‌ای هم زنده بماند.
شخصیت سوسک‌ها
طی آزمایشاتی دانشمندان بالاخره به این نتیجه رسیدند که سوسک‌ها هم شخصیت دارند. سوسک‌ها اگرچه با گروه زندگی می‌کنند، هر کدام‌شان شخصیت‌شان مستقل و منحصر به فردی دارند. دانشمندان بعد از آزمایشاتی از قبیل تغییر نور و سایه، حبس و مسدود کردن راه خروج و… متوجه شدند بعضی از سوسک‌ها خجالتی، پرخاشگر، جسور یا اجتماعی‌اند.
یادگیری و حافظه
اولین حشره‌ای که ساعت یادگیری‌اش با ساعت بیولوژیکی مغز تغییر می‌کند سوسک است. طی تحقیقاتی متوجه شدند سوسک شب‌ها بهتر از روز یاد می‌گیرد و به حافظه می‌سپارد. همچنین دربارهٔ حافظه‌شان باید گفت آن‌ها می‌توانستند مسائل را تا چند روز به خاطر بیاورند. آن‌ها تمایلی به یادگرفتن در روز ندارند هرچند بعضی صبح‌ها می‌توانستند چیزهای قدیمی‌تری که آموخته بودند به یاد بیاورند.
کلام پایانی
نمی‌گویم بیایید با این ترس قدیمی کلنجار برویم یا دیگر از سوسک‌ها نفرت نداشته باشید چون به این راحتی‌ها نیست. اما شاید در نسل‌های بعدی بتوانیم این ترس را کمتر به بچه‌ها منتقل کنیم. بله سوسک‌ها بیماری‌زا هستند و باید از آن‌ها دوری کرد اما لازم نیست خیلی هم ترسیدن از آن‌ها را رواج داد.
یک پاسخ
زهرا جانم، چقدر از خوندن این مقاله کیف کردم، نگاه بامزه‌ای بود، من از سوسک نمی‌ترسم. ولی این جمله‌ی ناپلئون که نوشتی، جمله‌ی کلیدی بود. عالی بود زهرا جانم. الان که دیگه سوسک هم می‌خورند، کار به جاهای باریک کشیده شده، امان از این انسانهای دو پا😊